Przyjaciele Armii Krajowej w Liceum im. św. Jana Kantego
Tradycje patriotyczne są szczególnie kultywowane w III Liceum Ogólnokształcącym im. św. Jana Kantego w Poznaniu. Nic dziwnego, jego mury opuściło wielu wybitnych i zasłużonych dla sprawy narodu Polaków. W listopadzie 2004 r. podczas uroczystej akademii, powstało w tej szkole pierwsze w naszym mieście Koło Towarzystwa Przyjaciół Armii Krajowej. Jego patronem został przedwojenny uczeń naszej szkoły – harcmistrz Florian Marciniak.
W 2006 roku został powołany Zarząd Towarzystwa Armii Krajowej Okręg- Wielkopolska. Jego wiceprezesem została nauczycielka historii w III LO w Poznaniu i zarazem założyciel i opiekun Koła w tym Liceum – Violetta Dworecka.
Głównym założeniem działalności koła jest kultywowanie etosu Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej. Do jego celów należy zaliczyć m.in.: kształtowanie patriotycznej postawy wśród młodzieży, pogłębienie wiedzy uczniów z zakresu historii regionu, państwa i narodu polskiego okresu II wojny światowej, ze szczególnym uwypukleniem roli Armii Krajowej w walce o wolną Ojczyznę. Ważnym zadaniem jest także wykształcenie w uczniach umiejętności badawczych w o oparciu źródło historyczne, dlatego też Koło to było inicjatorem i organizatorem m.in. cyklu warsztatów badawczych dla poznańskich liceów. Dotyczyły one wykorzystania techniki multimedialnej w kwerendzie archiwalnej. Celem warsztatów było nabycie umiejętności korzystania ze źródeł historycznych podczas pisania referatów i innych prac popularnonaukowych. Zajęcia zostały poprowadzone przez członkinię Koła im. F. Marciniaka Monikę Gellert. Jest ona obecnie absolwentką kierunku archiwistyki na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wiele prac powstaje także w oparciu o dokumenty i inne materiały „wyszperane” przez uczniów w domowych archiwach. Cenną bazę stanowią także publikacje naukowe, które kompletujemy w szkolnej „akowskiej” biblioteczce.
Koło może poszczycić się wieloma publikacjami. Nasi uczniowie umieszczali swoje artykuły m.in. w „Biuletynie Informacyjnym Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Wielkopolska” i w gazecie Zarządu Głównego TPAK w Płocku. Ważną inicjatywą Koła stało się wydanie książki. Publikacja „Młodzież liceów wielkopolskich w hołdzie Żołnierzom Armii Krajowej” została przygotowana pod Violetty Dworeckiej. Książka jest zbiorem prac uczniów wielkopolskich liceów (w tym młodzieży z III LO w Poznaniu). Należy zauważyć, iż powstała ona w oparciu o nieznane źródła historyczne. Publikacja została wydana dzięki finansowemu wsparciu Wielkopolskiego Kuratora Oświaty p. Elżbiety Leszczyńskiej. Oficjalna prezentacja książki miała miejsce podczas uroczystego otwarcia nowego koła TPAK w Poznaniu, w liceum prowadzonym przez siostry urszulanki, w marcu 2008 r.
Niektóre z prac zamieszczonych w w/w książce było prezentowanych na organizowanych licznie przez Koło sesjach popularnonaukowych.
Dzięki zjazdowi zorganizowanemu w czerwcu 2007 r. przez Zarząd Główny Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej i Ośrodek KARTA w warszawskim Domu Spotkań z Historią, opiekun Koła uzyskał cenne informacje odnośnie form prowadzenia sesji historycznych i sposobów aktywizacji młodzieży na polu dokumentowania i upowszechniania historii XX w. Zostały one wyzyskane m.in. podczas organizowania ważnego przedsięwzięcia Koła – wielkopolskiej sesji popularnonaukowej „Na tropie ciekawej historii Armii Krajowej”. Towarzyszyła ona odsłonięciu Pomnika Polskiego Państwa Podziemnego w Poznaniu. Sesja była jednym z punktów programu Prezydenta Miasta Poznania. Została przygotowana pod Patronatem Wielkopolskiego Kuratora Oświaty. We wspomnianej sesji , zorganizowanej w październiku 2008 r. w III LO, swoje prace prezentowali uczniowie i studenci zrzeszeni w kołach TPAK. Uroczystość zaszczycili swoją obecnością licznie przybyli kombatanci – żołnierze AK, a także władze Miasta i Wielkopolskiej Oświaty, Zarząd TPAK w Płocku, pracownicy instytucji naukowych, dyrektorzy poznańskich liceów. W uroczystości brała także udział młodzież z wielkopolskich kół TPAK : z Poznania, Szamotuł i Konina.
Powyższa uroczystość otworzyła pani Aleksandra Pietrowicz, pracownik naukowy IPN w Poznaniu, która wygłosiła referat poparty projekcją multimedialną na temat wielkopolskiej konspiracji w okresie II wojny światowej. Także prezentowane przez młodzież prace były poświęcone Wielkopolanom – Żołnierzom AK. Uczestników sesji nagrodzono dyplomami i publikacjami naukowymi przekazanymi i ufundowanymi przez Zarząd Główny ŚZŻAK w Warszawie, ŚZZAK – Okręg Poznań, Wielkopolski Urząd Wojewódzki i Instytut Pamięci Narodowej w Poznaniu.
Należy podkreślić, iż młodzież naszej szkoły aktywnie włączała się także i w inne formy przygotowania ogólnopolskich obchodów związanych z odsłonięciem Pomnika Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej. Wspomagając Urząd Wojewódzki w Poznaniu w tym projekcie przygotowywała oraz zbierała fundusze. Kwesta przeprowadzona podczas jednego zebrań z rodzicami w naszej szkole, została poprzedzona wystąpieniami p. mjra Ludwika Miśka ze ŚZŻAK i p. Włodzimierza Buczyńskiego z Urzędu Wojewódzkiego w Poznaniu w auli III LO. Podczas kwesty można było obejrzeć wystawę ukazującą makiety Pomnika PPP i AK.
Spośród przygotowywanych przez nas spotkań popularnonaukowych na uwagę zasługuje także sesja pt. „Tradycje niepodległościowe Wielkopolan 1918- 1945”, uświetniająca ogólnopolskie obchody 90. Rocznicy Wybuchu Powstania Wielkopolskiego 1918 – 1919. Miała ona unikatowy i nowatorski charakter, ponieważ ukazywała drogę Wielkopolan walczących o wolną Polskę w powstaniu wielkopolskim, a następnie w szeregach AK. Podczas sesji z referatem naukowym wystąpił prof. dr hab. Zbigniew Dworecki z Instytutu Historii UAM w Poznaniu. Swoje prace prezentowali także uczniowie. Warto podkreślić, że referaty te zostały poprzedzone wnikliwą pracą badawczą młodzieży, która korzystała z nieznanych powszechnie źródeł historycznych. Sesję uzupełniała wystawa i projekcje multimedialne prezentujące wiele nieznanych materiałów, m. in. zdjęć, medali, fragmentów umundurowania, dokumentów. Uroczystość zaszczycili swoją obecnością Żołnierze AK. Na sesję zostali zaproszeni także przedstawiciele wielkopolskich władz oświaty, dyrektorzy muzeów i IPN, dziennikarze radia „Emaus” oraz młodzież zaprzyjaźnionych kół TPAK wraz z opiekunami.
Trudno o lepszą lekcję historii niż ta, która związana jest z bezpośrednim kontaktem z bohaterami wydarzeń okresu II wojny światowej oraz miejscami walk.
W murach naszej szkoły gościliśmy wielokrotnie Żołnierzy AK, którzy snuli opowieści związane z życiem partyzanckim, harcerskim i konspiracją. We wspomnieniach przeplatały się wątki tragiczne, ale i humorystyczne. Nie brakowało akcentów sensacyjnych, jak te o odkrywaniu produkcji broni V1 i V2. Młodzież naszej szkoły miała okazję spotkać się m.in. z p. por Marią Krzyżańską, p. por. Mieczysławą Woch, p. por. Urszulą Hoffman, p. mjr Ludwikiem Miśkiem, p. kpt. Zofią Grodecką, p. por. Feliksem Słomczyńskim, p. por. Tadeuszem Tomkiewiczem i p. por. Stanisławem Dohnalem. Wielką sympatię wśród młodzieży zyskał nieżyjący już por. Ferdynand Rybski. Pan Porucznik walczył jako partyzant w legendarnych oddziałach „Ponurego”.
Opowieści pana F. Rybskiego niezmiernie zafascynowały młodzież naszej szkoły. Okazja zwiedzenia historycznych miejsc nadarzyła się dwukrotnie podczas wycieczek wielkopolskich kół TPAK. Uczniowie „Kantego” podążali śladami działalności polskiego podziemia zwiedzając Kielce, Piotrków Trybunalski, a także miejsca walk partyzanckich (Wykus i Stefanów). Wieczorami, przy ognisku młodzież wysłuchała żołnierskich opowieści spotęgowanych szumem puszczańskich jodeł. W pamięci pozostały spotkania ze świadkami i uczestnikami walk m.in. ze sławnym „Bończą” (płk. Kazimierzem Załęskim).
Trwałym efektem wspomnianych wyżej wyjazdów stało się podjęcie współpracy z panem Szczepanem Mrozem z Zarządu Stowarzyszenia Pamięci Świętokrzyskich Zgrupowań Armii Krajowej „Ponury-Nurt”, który był naszym przewodnikiem podczas wycieczek.
W grudniu 2006 r. Koło zorganizowało wieczornicę z udziałem pana S. Mroza. Odbyło się ono w zabytkowych podziemiach III LO w Poznaniu, w sali im. F. Marciniaka. Na spotkanie zostali zaproszeni kombatanci i młodzież kół AK.
Na łamach tego artykułu warto wspomnieć o wycieczce kół TPAK do Warszawy upamiętniającej tragiczne Powstanie Warszawskie 1944 r. Podczas wyjazdu zorganizowanego w 2007 r., młodzież wraz z opiekunami podążała śladami walk powstańczych. Przewodnikami wycieczki byli kombatanci.
Na rok 2009 przypadła 70. rocznica wybuchu II wojny światowej. Z tej okazji pod patronatem Marszałka Województwa Wielkopolskiego odbył się wyjazd do Gdańska. Wycieczka była formą nagrody dla członków i opiekunów kół TPAK. Młodzież III LO w Poznaniu, miała m.in. okazję bezpośredniego uczestniczenia w historycznym wydarzeniu, którym były międzynarodowe uroczystości zorganizowane w dniu 1 września 2009 r. na Westerplatte. W uroczystościach tych brało udział 20 premierów z różnych państw świata. W trakcie wyjazdu członkowie Koła spotkali się także z Lechem Wałęsą. Spotkanie to było jednym z punktów sympozjum klubów szkół im.Westrplatte.
Przedstawiając działalność Koła nie można pominąć współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej w Poznaniu. W 2007 r. opiekun Koła Violetta Dworecka, została powołana przez ppłk Jana Górskiego w skład Zarządu Klubu Historycznego im. gen. Grota Roweckiego w Instytucie Pamięci Narodowej w Poznaniu. Dzięki tej współpracy uczniowie naszej szkoły niejednokrotnie uczestniczyli w sesjach i spotkaniach organizowanych przez wspomnianą instytucję. Także III LO gościło niejednokrotnie dyrektorów i pracowników naukowych IPN. Na uwagę zasługuje spotkanie o charakterze otwartym zorganizowane przez Koło w 2006 roku. Wtedy to, została wygłoszona przez gości z IPN prelekcja na temat: „Życie codzienne w okupowanej Wielkopolsce”. Prelekcję została poparto projekcją multimedialną.
Omawiana działalność Koła TPAK im. F. Marciniaka jest zaledwie namiastką faktycznej jego pracy. Koło czynnie uczestniczy w corocznych poznańskich uroczystościach patriotycznych m.in. z okazji rocznicy Akcji Bollwerk, powstania Polskiego Państwa Podziemnego, w uroczystościach na terenie obozu żabikowskiego i innych. Przedstawiciele Koła wraz z opiekunem biorą udział w honorowych wartach podczas mszy narodowych w kościele przy ul. Fredry, opiekują się grobami żołnierzy, pamiątkowymi tablicami, organizują wystawy (np. w ramach otwartych drzwi szkoły dla gimnazjalistów). Wszelkie działania podejmowane przez Koło są realizowane dzięki życzliwości i silnemu wsparciu ze strony Żołnierzy AK oraz dyrekcji III LO w Poznaniu.
Warto podkreślić, że działania szkoły na polu kultywowania etosu Armii Krajowej zostały uhonorowane przez władze państwowe. Sztandar III Liceum Ogólnokształcącego w Poznaniu odznaczono Złotym Medalem Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej Walki i Męczeństwa.
Violetta Dworecka
